Jest najstarszą spośród trzech wsi - prawdopodobnie już w XVI w. istniała tu pasterska osada wołoska, później, w ciągu XVII stulecia, zdominowana przez ludność przybyłą z dolin. Istebna rozsiadła się na malowniczych zboczach Złotego Gronia, na wysokości 590-620 m n.p.m. Wzdłuż drogi z Koniakowa do centrum Istebnej, które znajduje się w pobliżu kościoła i przy głównym skrzyżowaniu dróg, dominuje zwarta zabudowa. Poza tym wieś tworzą liczne osady i przysiółki, rozsiane po stokach oraz ukryte w dolinach źródłowych potoków Olzy. Położona w południowo-zachodnim zakątku polskich Karpat Istebna słynie w całym kraju z kultywowania góralskich obyczajów. Istebniańscy dudziarze czy skrzypkowie współpracują ze znanymi muzykami rockowymi oraz jazzowymi i nierzadko grają wraz z nimi wspaniałe koncerty w modnym nurcie etno. Muzykowanie ma w lstebnej prastare tradycje, przekazywane z pokolenia na pokolenie, mocno związane z kulturą pasterską.